Malezya'da iktidardaki Birleşik Malay Ulusal Örgütünün (UMNO) üst yönetiminde bulunan Başbakan İsmail Sabri Yakup'un, kamuoyunu uzun süredir meşgul eden ve yıl sonunda yapılması beklenen erken seçimlerin önünü açmak için meclisi feshettiğini açıklamasıyla ülkede 4 yıl aradan sonra genel seçim süreci resmen başlamış oldu.
Başbakan İsmail Sabri Yakup, Malezya Kralı Sultan Abdullah Şah ile gerçekleştirdiği ikili görüşmenin ardından Parlamentonun derhal feshedildiğini ilan ederek kasım başlarında yapılması beklenen genel seçimler için ortam hazırladı.
2020'de Mahathir Muhammed hükümetinden kopan milletvekilleri, PAS ve UMNO ile bir araya gelerek Ulusal İttifakı (PN) kurdu.
Daha sonra UMNO'nun PN'den çekilerek Ulusal Cepheyi (BN) güçlendirmeye karar vermesi ve Muhyiddin Yasin'in istifası üzerine iktidar, iki koalisyon tarafından yürütülen bir yapıya dönüştü.
İktidardaki Ulusal Cephe (BN) koalisyonunun lider partisi UMNO ile iktidarı paylaştığı koalisyon ortakları arasında özellikle son dönemde fikir ayrılıkları yaşanıyordu.
Seçimlerden birinci parti çıkmayı hedefleyen UMNO yönetiminin çağrıları üzerine Başbakan, parlamentonun görev süresinin dolmasına 9 ay kala erken seçime giden yolu açtı.
Başbakan İsmail Sabri Yakup da erken seçim kararını açıklarken, meclisteki çoğunluğun üçüncü kez belirlediği hükümetin meşruiyetiyle ilgili eleştirilere gönderme yaptı.
Seçimlerin, sel felaketlerine neden olan muson yağmurları nedeniyle kasım ayı başlarında yapılması bekleniyor.
- Erken seçim kararına götüren süreç
Başbakan İsmail Sabri Yakup, seçimler öncesinde ekonomiyi canlandırmaya ve enflasyonu kontrol altına almaya odaklanmak istediğini söylerken UMNO Genel Başkanı Ahmed Zahid Hamidi, son birkaç aydır erken genel seçimler için gündem oluşturmaya çalıştı.
UMNO'nun hükümetteki müttefikleri ve muhalefet partileri, seçimlerin, geçen yıl 50'den fazla insanın ölümüne ve binlerce kişinin yerinden olmasına neden olan muson mevsiminde yapılmaması çağrısında bulundu ve erken seçim çabalarını UMNO için siyasi bir intihar olarak nitelendirdi.
Muhalefet kanadı, erken seçim konusunda en büyük gayreti gösteren ve yolsuzluktan yargılanan UMNO lideri Ahmed Zahid'i, söz konusu yargı sürecinden kurtulmak için erken seçimleri kullanmakla suçladı.
Ancak UMNO'nun üst yönetimi, partinin Malay seçmenlerin desteğinden ve kargaşa içindeki bir muhalefetten yararlanabilmesi için seçimlerin bu yıl içerisinde yapılması yönünde karar bildirdi.
Partisinin üst yönetiminden ve gençlik kollarından gelen baskılar üzerine Başbakan İsmail Sabri Yakup, muhalefetten gelen tepkilere rağmen Kral ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından meclisi erken seçimlerin önünü açmak için feshettiğini belirtti.
- Malezya'nın en köklü partisi UMNO
Malezya'nın en büyük siyasi oluşumu konumundaki UMNO, 1957'de İngiltere'den bağımsızlığından bu yana Malezya'nın en etkili siyasi aktörü konumundaydı, ancak 2018 seçimlerinde eski Başbakan Necip Rezak hakkındaki yolsuzluk iddialarının gündeme gelmesi nedeniyle beklenmedik bir şekilde iktidarı kaybetti.
UMNO, eski Başbakan Mahathir Muhammed liderliğindeki reformist ittifakın ayrılmalar nedeniyle çökmesinin ardından, çoğunluğu Müslüman unsurlardan oluşan Ulusal İttifak (PN) koalisyonunun bir parçası olarak Mart 2020'de tekrar iktidara döndü.
Parlamentodaki küçük bir çoğunluğun desteğiyle kurulduğu için istikrarı sağlamakta güçlük çeken yeni hükümet ve dönemin Başbakanı Muhyiddin Yasin, bazı UMNO milletvekillerinin kendisine verdiği desteği çekmesiyle 17 ay sonra istifa etti.
Muhyiddin Yasin'in yardımcısı olan İsmail Sabri'nin Ağustos 2021'de Kral tarafından hükümeti kurması için atanmasıyla başbakanlık koltuğu UMNO'ya tekrar dönmüş oldu.
- Malezya siyasetindeki mevcut durum
UMNO, Muhyiddin Yasin'in partisi Bersatu ve 33 milyonluk Malezya nüfusunun yüzde 60'ından fazlasını oluşturan etnik Malay Müslümanlarının desteği için yarışan Malezya İslam Partisi ile ittifak ilişkisini sürdürmeye devam etti, ancak gelecek seçimlerde hangi partilerin kimlerle ittifak yaparak seçimlere katılacağı henüz netleşmiş değil.
UMNO, muhalefetin Mahathir yönetiminde birleştiği 2018'den farklı olarak, parçalanmış bir muhalefete karşı avantajlı konumda olduğuna inanıyor.
2018 seçimlerini kazanan Umut İttifakı (PH) koalisyonunun liderlerinden Halkın Adaleti Partisi Başkanı Enver İbrahim ise Mahathir'in desteği olmamasına rağmen ana muhalefetin en güçlü ismi olarak öne çıkıyor.
UMNO'nun ara seçimlerde bazı bölgelerde elde ettiği başarı, 2018'de Mahathir'e oy veren Malayların partiye geri döndükleri algısını oluşturdu, ancak Necip Rezak'ın yolsuzluktun 12 yıl hapis cezasına çarptırılması ve UMNO Başkanı Ahmed Zahid Hamidi hakkındaki yolsuzluk davalarının halk nezdinde nasıl bir tepki uyandıracağı da merak ediliyor.
Malezya Kamu Kalkınma (1MDB) fonunun yağmalanmasıyla ilgili yolsuzluk davasından 12 yıl hapis cezasına mahkum edilen ve Kajang Hapishanesi'nde cezasını çeken eski başbakan Necip Rezak'ın BN'nin listesinden Pekan parlamento koltuğu için aday gösterileceği ifade ediliyor.
Öte yandan, şiddetli yağışlar ülkenin bazı bölgelerinde şimdiden sellere neden olurken, UMNO'nun seçimleri aceleye getirdiği gerekçesiyle halkın öfkesiyle karşı karşıya kalabileceği ihtimali üzerinde duruluyor.
Uzmanlar ise UMNO'nun erken seçimlerin açıklanması konusunda da gerilim yaşadığı Başbakan İsmail Sabri Yakup'u, eski başbakan Necip Rezak’a yolsuzluk davasında destek vermediği gerekçesiyle tasfiye etmek istediği değerlendirmesinde bulunuyor.
- Mahathir dönemi
Mahathir, 2003'e kadar 22 yıl boyunca UMNO'nun adayı olarak başbakanlık görevini yürüttükten sonra emekliye ayrılmıştı. Necip Rezak dönemindeki 1MDB devlet fonunun yağmalanması nedeniyle siyasete dönmeye karar veren Mahathir, 2018 seçimlerinde tarihi bir zafere imza atarak Necip Rezak hükümetini devirmeyi başardı.
Mahathir, 93 yaşında dünyanın en yaşlı hükümet başkanı unvanını kazanmıştı ancak reformist ittifak fikir ayrılıkları nedeniyle iki yıldan kısa bir sürede çöktü.
Sonraki süreçte UMNO, seçimleri tekrar kazanmayı başardı ve şu an iktidardaki Barisan Nasional koalisyonuna liderlik ediyor.
Malezya siyasetine damga vuran 97 yaşındaki lider Mahathir, Malaylara hitap eden bir programla yeni kurduğu Pejuang partisiyle 15. Genel Seçimlere katılacağını açıkladı.
Mahathir, "Başbakanlığa aday olup olmayacağımı bilmiyorum, yeterince güçlü ve sağlıklıysam ve yarışmamı isterlerse, (başbakanlık için) yarışırım." ifadelerinde bulundu.
(AA)
Emra Can YILDIRIM