Libya’da devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerinin 2023 içinde yapılması hedeflenirken Seçim Yasalarını Belirleme Komitesinin hazırladığı taslağın imzalanmasının ertelenmesi akıllarda soru işaretleri oluşturdu.
Tobruk’taki Temsilciler Meclisi (TM) ve Devlet Yüksek Konseyinden (DYK) altışar üyenin katılımıyla kurulan Seçim Yasalarını Belirleme Komitesi, Fas'ın Buznika kentinde 22 Mayıs'ta başladığı çalışmalarında sona yaklaştı.
Komitede en fazla tartışılan, çifte vatandaşlık sahibi ve asker kökenli adaylar konusu oldu. Askeri kökenlilerin adaylığı meselesinde henüz bir orta yol bulunamasa da çifte vatandaşlığı olanların aday olabileceğine dair uzlaşma sağlandı.
Yeni düzenlemeye göre, devlet başkanı adayının ikinci tura kalması durumunda diğer ülke vatandaşlığından feragat etmesi gerekecek.
TM Başkanı Akile Salih ve DYK Başkanı Halid el-Mişri’nin 5 Haziran’da Fas’ta bir araya gelerek Komite tarafından hazırlanan taslağı imzalaması bekleniyordu. Ancak Komite üzerinde ciddi baskı olduğu, sonuçların bazı Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi milletvekilleri tarafından kabul görmediği, bu nedenle taslağın imzalanmasının ertelendiği konuşuluyor.
Fas Dışişleri Bakanı Nasır Burita dün gece yaptığı açıklamada, yasa taslağının ilerleyen günlerde imzalanacağını duyurdu. Bu arada Salih ve Mişri’nin Fas’ta olmalarına rağmen kapanış oturumuna katılmamaları dikkati çekti.
- Komitenin çıkaracağı yasalar bağlayıcı
AA muhabirine konuşan Trablus merkezli "Favasıl" haber sitesi müdürü Enes Futuri, Seçim Yasalarını Belirleme Komitesinin kararlarının ve çıkaracağı yasaların bağlayıcı olduğunu ve bir üst kurumun onayına ihtiyaç olmadığını söyledi.
Futuri, "Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Abdoulaye Bathiliy’nin seçimlerin yapılabilmesi için gerekirse yeni bir komisyon kuracağı şeklindeki açıklamasının ardından Komite daha ciddi bir şekilde çalışma yaptı ve geçen hafta hazırlanan yasaları kamuoyuna duyurdu." ifadelerini kullandı.
Komitenin açıkladığı seçim yasalarını önemli sayıda milletvekili ve ülkedeki güçlü siyasi partilerden bazılarının reddettiğinin altını çizen Futuri, "Çünkü Libya’daki asıl sorun yasalar değildir. Kriz, siyasi ve toplumsaldır. Yapılmış bir devrimin kazanımları ve bölünmüşlük söz konusu." dedi.
- “Uygulanması mümkün olmayan yasalar yapmak zorunda kaldılar”
Eski Libya Devlet Yüksek Konseyi Müsteşarı Eşref eş-Şuh ise AA muhabirine, "Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi uzlaşmak ve uygulanması mümkün olmayan yasalar yapmak zorunda kaldı." değerlendirmesinde bulundu.
Ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin lideri Halife Hafter'in TM Başkanı Salih’e baskı uyguladığını söyleyen Şuh, "Salih, Fas’a sadece kendisi gitmedi. Yanında Hafter’in oğlu ve müsteşarı da vardı. Çünkü Hafter, Salih’i kendisine rakip gibi görüyor." dedi.
Şuh, Salih’in Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’nin içinde bulunmadığı bir hükümet kurmayı hedeflediğini, ayrıca Hafter ve oğullarının kontrolü altında kalmayı da istemediğini kaydetti.
Çifte vatandaşlığı olanların ikinci tura çıkması durumunda ikinci turda diğer vatandaşlığından feragat etmek durumunda kalacağı yönündeki uzlaşıyı “komik” olarak nitelendiren Şuh, “Özellikle ABD vatandaşı olan birinin ikinci tura çıkması durumunda vatandaşlıktan feragat etme süresi bir veya bir buçuk yıl sürüyor. İkinci turu yapmak için bu kadar beklenmesi gibi bir durumu olabilir mi?” dedi.
ABD vatandaşlığı bulunan bir adayın ilk turda seçimi kazanması halinde ne olacağı sorusunu gündeme getiren Şuh, şunları söyledi:
"Burada hedef seçimlere gitmek değil bazı çevreleri razı etmektir. Salih ve Mişri’nin seçimleri yapacak bir uzlaşı hükümeti kurma çalışmaları ise göz boyama girişimidir. Fethi Başağa hükümetini kurdular ve başarısız oldular. Yeni bir hükümet kurulursa seçimler hiç yapılamaz. Çünkü yeni hükümet seçim yapmamak için milyonlarca gerekçe bulacaktır."
Şuh, "Bütün bu girişimler BM Libya Özel Temsilcisi’nin söz konusu iki yasama kurumu dışında yeni bir üst düzey komisyon kurma girişiminin önünü almak için yapılan manevralardır." yorumunu yaptı.
- Ne olmuştu?
Fas'ın kuzeybatısındaki Buznika kentinde toplanan Libya Seçim Yasalarını Belirleme Komitesi, çalışmalarını iki hafta boyunca sürdürdü.
Komite üyelerinin Libya’da seçimlerin yapılmasının önünü açan yasaları 3 Haziran’da oy çokluğuyla kabul ettiği açıklanmıştı.
Libya Devlet Yüksek Konseyi’nin 61 üyesinden 54’ü ile bazı Temsilciler Meclisi milletvekillerinin yanı sıra ülkenin en güçlü muhalefet partilerinden Adalet ve İnşa Partisi ile diğer bazı partiler, ayrı ayrı yaptıkları açıklamalarda Fas’taki toplantıdan çıkan sonuçları kabul etmediklerini duyurmuştu.
(AA)
Emra Can YILDIRIM