Kolesterol artan kalp ve damar rahatsızlıklarından mütevellit sıkça merak edilen rahatsızlıklardan biri olmuştur. İnsanlar kendilerine iyi bakmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek için kolesterollerini denge altına almak istemektedirler. Bizde bu farkındalığa bir katkıda bulunmak amacı ile sizler için bu makaleyi kaleme almaktayız.
Kolesterolü sade bir tabir ile anlatmak gerekirse, en sade tabir şu olacaktır. Vücudumuzda doğal yollar ile üretilen yağ hücresi. Fakat kendisinden detaylı bahsetmek gerekirse şöyle demeliyiz;
Kanımızda bulunan ve öncelikli olarak karaciğer tarafından daha sonra tüm hücrelerimiz tarafından doğal olarak üretilen, mumsu bir yapısı bulunan lipid bir diğer değişle bir yağ hücresidir. Kolesterolün büyük bir kısmını kendi vücudumuz bünyesinde üretiriz az bir miktarını ise tükettiğimiz besinler aracılığı ile ediniriz.
Kolesterol vücudumuzda yaşamsal öneme sahip bir çok göreve sahiptir. Bu görevlerin bazıları aşağıdaki gibidir:
• Hücre zarı üretimi
• D vitamini üretmek
• Vücudumuz için önemli bazı hormonları üretmek
Kolesterol yapısı gereği vücudumuzda kendi kendine dolaşamaz. Vücudumuz içerisinde hareket kısıdı olmadan hareket edebilmek için lipoproteinlere ihtiyaç duyar. Peki nedir bu lipoproteinler?
Lipoprotein
Lipoprotein kolesterolün vücu
dumuzda hareket etmesini sağlayan parçacıklardır. Kolesterol lipidsi yapısınan ötürü yani yağı andıran yapısından ötürü suda çözünemez. Bu durum kolesterole hareket engeli doğurur. Bu engeli aşmak için lipoproteinlere ihtiyaç duyar. Lipoproteinlerin iki türlüsü vardır:
- LDL-kolesterol diğer bir değişle düşük yoğunluğa sahip lipoprotein. LDL-kolesterol kötü huylu kolesterol olarak adlandırılmaktadır.
- HDL-kolesterol, bu da yüksek yoğunluklu lipoproteindir. HDL-kolesterol ise iyi huylu kolesterol olarak adlandırılır.
Kötü huylu kolesterol (LDL-Kolesterol)
Kötü huylu kolesterol veya LDL-Kolesterol. Kendisinden kötü huylu kolesterol olarak bahsedilmesinin sebebi LDL değerlerinin yüksek olmasından dolayı aşağıdaki problemlere neden olabilir:
- Atardamarlarda sertleşme
- Kan akışında zorlanmaya sebep olma, bundan dolayı ortaya ortaya çıkan damar daralması
- Kanı pıhtılaştırma
Bunların yanı sıra LDL-kolesterol yani kötü huylu kolesterol kulağa daha ciddi gelen rahatsızlıklara da neden olabilmektedir. Kalp krizi veya inme inmesi (felç geçirmek) gibi.
İyi huylu kolesterol (HDL-Kolesterol)
HDL-Kolesterol yani iyi huylu kolesterol. Görevi LDL’yi karaciğere göndermektir. Karaciğer gelen LDL’yi vücuttan dışarı atar. Bu sayede atardamarlarımızda yağ tabakalarının birikimini engeller. Karaciğer kendisine gönderilen bu kötü kolesterolleri parçalar.
LDL-kolesterolün yüksek olduğu durumda nasıl kalp krizi ve inme riski artıyorsa, HDL-kolesterolde de inme ve kalp krizi riski azalmaktadır.
Kolesterol Neden Yükselir?
Kolesterolün en temel sebebi dengesiz beslenmektir. Vücudumuzdaki kolesterolün büyük bir kısmını karaciğerimiz sağlasa dahi azımsanmayacak kadarını da tükettiğimiz besinlerden ediniriz. Kolesterolün yükselmesine sebep olan beslenme şeklinin başında fazlaca yağ tüketmek gelmektedir. Öğünlerimizde sık sık et yemek, trans yağa ev sahipliği yapan gıdalar tüketmek veya fast food ve kızarmış gıdalar almakta kolesterolün yükselmesine sebep olabilmektedir.
En temel sebebe beslenmeyi koyduk ama sadece tükettiğimiz gıdalar ve beslenme şekillerimiz tek sebep değil. Egzersiz yapmamak ve gereğinden fazla kilo almamaya dikkat etmemekte kolesterole sebep olabilir. Aile geçmişinden gelen genetik faktörlerde sebep olabilmektedir.
Kolesterol belirtileri nelerdir?
Yüksek kolesterol kendini her zaman netçe belli etmeyebilir. Buna benzer olarak yüksek tansiyonu örnek gösterebiliriz. Bu nedenden ötürü hastalık ilerleyip kendini gösterene kadar fark edilemeyebilir. Fakat kolesterol kan seviyesini de etkileyen bir faktör olduğu için farklı hastalıklara da yol açabilmektedir. İşte bu hastalıklardan bazıları:
- Yüz ve göz bölgelerinde yağ bezeleri
- Göğüs bölgesinde ağrı hissi
- Halsizlik ve yorgunluk hissi
- Ayak ve bacak bölgelerinde ağrı başlaması
- Baş dönmesi
- Deri altında yağ birikmesi
- Nefes almakta zorlanmak, nefes darlığı
- Cildin solgun bir görünüme bürünmesi
- Cilt tabakasında oluşan yaraların iyileşmesinde gecikme
Kolesterol tedavisi
Yüksek tansiyona benzerliğine değindiğimiz kolesterol de tıpkı onun gibi birkaç test ile tanınır. Lipid paneli olarak isimlendirilen, bir tür kan testi ile hastanın kolesterolü ölçülür. Yukarıda da bahsettiğimiz LDL yani kötü kolesterol oranı yüksek ise duruma uygun bir tedaviyle sürece başlanır. Bu süreçte kişinin kendine uygun kolesterol diyetine başlaması çok önemlidir. Diyetle beraber hasta düzenli bir egzersiz programına da başlamalıdır. Bunların yanında tütün ve alkol ürünlerinden de uzak durmalıdır.
Kolesterol diyetine giren kişiler ağırlıklı olarak aşağıda ki gibi beslenmesi tavsiye edilir:
- Yulaf ağırlıklı
- Arpa ve kepekli besinler
- Fasulye
- Patlıcan
- Bamya
- Fındık
- Bitkisel yağ
- Meyve
- Soya temelli gıdalar ve soya
- Yağlı balıklar
Hepimiz beslenme ve yaşam tarzımıza göre, alışkanlıklarımıza göre bir gün kolesterol olabiliriz. Kendisi akla gelen diğer hastalıklar kadar göz korkutucu olmasa dahi, sebep olabileceği yada sebebi olabilecek hastalıklar gerçekten tehlikeli. Bu yüzden sağlıklı beslenelim, kendimize bakalım ve sağlıkla yaşayalım. Sağlıcakla kalın.
Emra Can YILDIRIM