Cezayir'in güneyindeki Sahra Çölü'nde yaşayan ve "mavi giyinenler" olarak da bilinen Tuareg halkının folklorik "Takuba Ağar" dansı, bir zamanlar Fransız sömürgesine karşı verilen bağımsızlık mücadelesinde kazanılan zafer kutlamaları için icra edilirken bugün kültürel varoluşun bir simgesi olarak varlığını sürdürüyor.
Cezayir'de "Tavarık" olarak tanınan ve bu ülkenin yanı sıra Libya, Fas, Nijer, Çad, Mali ve Burkina Faso'ya yayılan Tuaregler, Sahra Çölü'nü kendilerine mesken edinmiş büyük bir kabile olarak biliniyor.
Bir Amaziğ-Berberi halkı olan Tuaregler, Müslüman olup Berbericenin üç farklı lehçesini konuşuyor. Esmere yakın beyaz ırk olan ve tarih boyunca Sahra Çölü'nde göçebe hayat süren Tuareglerin büyük kısmı hala bulundukları ülkelerde geleneksel yaşam tarzlarını koruyor.
"Sahra Çölü'nün kadim sahipleri" olarak da isimlendirilen Tuareglerin en önemli kültürel simgelerinden biri olan "Takuba Ağar" dansı, çöle uygun bir eda ile erkekler tarafından icra ediliyor.
- Destansı kahramanlıkları ve kazanılan zaferleri ifade ediyor
AA ekibi, Cezayir'in güneyindeki Tamanrasset vilayetinde bulunan Hakkar Sıradağları'nın eteklerindeki çölde yaşayan Tuaregleri ve geleneksel "Takuba Ağar" dansını görüntüledi.
Bir zamanlar hayatta kalmak ve kabilenin onurunu korumak için gösterilen destansı kahramanlıkları ve kazanılan zaferleri ifade etmek için yapılan "Takuba Ağar" dansı, "Tindi" olarak adlandırılan yarım küre şeklindeki ağır bir davul eşliğinde gerçekleştiriliyor.
"Takuba Ağar", kılıç ve deri kalkan kuşanan peçeli dansçıların ikiye ayrılmasıyla başlıyor. Davulcunun tokmağını vurmasıyla iki taraf, kılıçlarını sallayarak, yüksek sesle meydan okur şekilde ve değişik ritimlerle bir çeşit savaş ritüeli ortaya koyuyor.
- Su ve ateşin olduğu yerlerde konaklıyorlar
"Takuba Ağar" dans ekibi üyelerinden Said Binhayra, AA muhabirine, geleneksel danslarını ve Tuareglerin sosyal, kültürel yaşamlarını anlattı.
Binhayra, Büyük Sahra Çölü'nde yaşayan Tuareglerin bir Amaziğ-Berberi halkı olduğunu, daha çok göçebe bir hayat sürdüğünü, su ve ateşin bulunduğu bölgelerde konakladığını, bir kısmının ise kentlere yerleştiğini belirtti.
Tuareg kültürünün çok eski tarihlere dayandığını ve Cezayir'in güneyindeki Tassili kayalıklarında bu kültüre ait yazılı metinler bulunduğunu belirten Binhayra, kendilerine özgü kıyafetleri, yaşam tarzları ve folklorik danslarıyla farklı bir toplum olduklarını dile getirdi.
- Erkeğin gücünü, umudunu ve hayal kırıklığını yansıtan bir dans
Binhayra, kılıç, mızrak ve deri kalkan gibi savaş aletleriyle icra edilen "Takuba Ağar" dansının, geçmiş zamanlardaki Tuareg erkeğinin gücünü, kuvvetini, cesaretini, umudunu ve hayal kırıklıklarını ifade ettiğini aktardı.
- Hakkar Sıradağları, Tuareg kültüründe önemli bir yere sahip
"Takuba" kelimesinin "kılıç", "Ağar" kelimesinin ise "kalkan" anlamına geldiğini kaydeden Binhayra, Hakkar Sıradağları'nın da Tuareg kültüründe önemli bir yeri olduğunu söz konusu dansın burada icra edilmesinin sembolik bir anlamı bulunduğunu vurguladı.
Cezayir'in Fransa'ya karşı bağımsızlık mücadelesinde Tuareglerin de yer aldığına işaret eden Binhayra, bu dansın Fransız sömürgeciliğine karşı mücadelede savaşçıların cesaret ve motivasyonu noktasında önemli bir rol oynadığını dile getirdi.
- Takuba Ağar, bir savaş dansı
Tuareg Dansları İmavudan Tufat Derneği Başkanı Salih Zuvmali, Tuareglerin çok kabileli olduğunu ve her kabilenin kendine özgü yaşam tarzları bulunduğunu belirtti.
Zuvmali, Hakkar Sıradağları bölgesinde yaşayan Tuareglerin "Tamahek" adı verilen bir Amaziğ-Berberi lehçesi konuştuğunu ve erkeklerinin peçe kullandığını söyledi.
Takuba Ağar'ın bir savaş dansı olduğunu kaydeden Zuvmali, iki kabile arasında yaşanan ve sulhla sonuçlanan savaş sonrasında savaşçıların davul eşliğinde kılıç kalkanla oynadıklarını aktardı.
Zuvmali, Tuareglerin her zaman kendi kıyafetlerini muhafaza ettiğini, bunun bir tür kültürlerini koruma şekli olduğunu ifade etti. Zuvmali, kadınların da Tuareg kültüründe baskın bir rol oynadığına dikkati çekti.
Takuba Ağar dansının bugün daha çok düğünlerde, kutlamalarda ve eğlence amaçlı etkinliklerde icra edildiğini ifade eden Zuvmali, bazı etkinliklerde kadınların da Takuba Ağar'a şarkılarıyla eşlik ettiğini söyledi.
Zuvmali ayrıca Tuareglerin sahip oldukları bu kültürel mirası geleceğe taşımakta kararlı olduğunu vurguladı.
(AA)
Emra Can YILDIRIM