İngiltere'nin Manchester kentinde 370 yıllık tarihiyle "Anglosakson coğrafyanın en eski halk kütüphanesi" olan Chetham's Library, Orta Çağ'dan kalma ahşap mimarisi, özel koleksiyonundaki 1610 yılına ait altın işlemeli el yazması Kur'an-ı Kerim ve 120 bini aşkın basılı eserle adeta tarihe ışık tutuyor.
Dünyanın ilk sanayi şehri Manchester'da dönemin zengin tekstil tüccarı ve toprak sahibi Humphrey Chetham'ın vasiyeti üzerine 1653'te kurulan ve Ağustos 1655'te kapılarını halka açan kütüphane, yerli ve yabancı ziyaretçileri tarihte yolculuğa çıkarıyor.
Eski kitapların kokusunun sindiği tarihi kütüphane, kentteki kilisenin rahiplerini ağırlamak üzere inşa edilmiş, 1421'den kalma, kum taşından yapılmış binada yer alıyor.
Ağustos 1655'te kitap satın almaya başlayan kütüphane, o tarihten bu yana koleksiyonlarına yenilerini eklemeyi sürdürüyor.
Kütüphane, 40'tan fazla Orta Çağ el yazmasının yanı sıra yine birçok el yazması günlük, mektup, tapu, baskı ve tabloyu bünyesinde bulunduruyor. Dünyada İngilizce konuşulan ülkeler arasındaki en eski halk kütüphanesi olarak kayıtlara geçen mekanda yarısından fazlası 1850'den önce yayımlanmış 120 bini aşkın basılı eser de bulunuyor.
El yazmaları ve basılı eserlerin yanı sıra 17. yüzyıla ait olduğu düşünülen ahşap el matbaası, tarihi kartpostallar, şapkalar, broşürler ve posterlerin yer aldığı kütüphane, çalışma ve araştırma için önemli bir merkez olmasının yanı sıra dünyanın dört bir yanından çok sayıda ziyaretçi çekiyor.
- Kütüphanenin arşivinde 1610 yılına ait el yazması Kur'an-ı Kerim yer alıyor
Çok sayıda özel koleksiyona ev sahipliği yapan bu eski halk kütüphanesinde 1610 yılına ait, sayfa kenarları altın işlemeli, el yazması, orta büyüklükte bir Kur'an-ı Kerim de bulunuyor.
Kütüphanenin ziyaretçi hizmetlerini koordine eden Sian-Louise Mason, Kur'an-ı Kerim'i özel koleksiyonların muhafaza edildiği arşivden çıkararak Anadolu Ajansının çekim yapmasına izin verdi.
Mason, çekim esnasında Kur'an-ı Kerim'in ilk sayfasında Latin harfleriyle yazılmış 1747 tarihine dikkati çekerek, bu tarihte kim olduğu bilinmeyen bir kişinin kitabın sahibi olduğunu belirtti.
- "Bu Kur'an-ı Kerim gerçek bir hazine"
Kur'an-ı Kerim'in sayfalarını dikkatle tek tek çeviren Mason, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ne kadar altın renginde olduğunu görebiliyor musunuz? Normalde altın boya zamanla siyaha ya da kırmızıya döner. Bunun hala altın olması inanılmaz. Bunların hepsi çok güzel bir şekilde elle çizilmiş ve yazılmış ve geri kalanı da tamamen el yazması. Bu, inanılmaz. Bence bu, gerçek bir hazine çünkü mürekkep lekelerini de görebiliyorsunuz yani birinin el emeği olduğunu biliyorsunuz."
- Marx ve Engels, bu kütüphanede buluşup çalıştı
Manchester şehrinin merkezinde yer alan kütüphane, komünizmin en önemli ideoloğu Karl Marx ile Alman sosyalist düşünür Friedrich Engels'in 1845’te "okuma odası"nda buluşup kitaplar üzerinde çalıştıkları mekan olması açışından da önem taşıyor.
O dönem Londra'da yaşayan ve Manchester'ı sık sık ziyaret eden Marx, 1845 yazında Engels'le okuma odasının girintisindeki masada çalışma alışkanlığı geliştirdi.
Kütüphanede görevli rehber John Sharman, ikilinin çalıştığı masayı işaret ederek, Marx'ın yakın arkadaşı Engels'e Manchester'daki bu halk kütüphanesinde ziyarette bulunduğunu ve burada tarih hakkında okudukları birçok kitap konusunda tartıştıklarını belirtti.
Rehber Sharman, şunları dile getirdi:
"Sadece tarih değil, aynı zamanda neyle ilgilendiklerini de tartıştılar. Bir somun ekmek ya da koyun almak ne kadara mal oluyordu? İnsanlar ne kadar kazanıyordu? Ne kadar, kaç saat çalışıyorlardı? Burada yaşamak nasıl bir şeydi? Manchester, zengin bir ekonomik şehirdi. İnsanlar çok para kazanıyorlardı. Bu yüzden o dönemde yaşamanın gerçekten nasıl bir şey olduğunu öğrenmek için bu kitapları okudular ve incelediler. Manchester, Sanayi Devrimi'nin merkeziydi."
Chetham's Library'nin resmi internet sayfasında yer alan bilgilere göre kütüphane, Marx ve Engels üzerinde öyle güçlü bir etki bıraktı ki Engels, yıllar sonra 1870'te Marx'a yazdığı mektupta kütüphaneden söz etti.
Engels, mektubunda kütüphaneye ilişkin, "Son birkaç gündür, 24 yıl önce birlikte oturduğumuz oyuktaki dört kenarlı masada oturarak yine epey zaman geçirdim. Burayı çok seviyorum. Vitray pencereler orada havanın her zaman güzel olmasını sağlıyor. Kütüphaneci Jones hala hayatta ama artık çok yaşlı ve aktif değil. Bu vesileyle onu görmedim." ifadelerini kullandı.
(AA)
Emra Can YILDIRIM