Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, demokratik bir ortamda yeni anayasa yapmanın vazgeçilmez hedef olduğunu bildirdi.
Bozdağ, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
Hakim, savcı ve personel sayıları ile ilk derece genel ve ihtisas mahkemelerinin sayılarının arttırıldığını anımsatan Bozdağ, istinaf kanun yolunun Türkiye'ye yeniden kazandırılarak yüksek mahkemelerin iş yükünün azaltıldığını dile getirdi.
Bakan Bozdağ, bu süreçte teknolojinin, yargıda daha etkin kullanımının sağlandığına da işaret ederek, "Yargı teşkilatının tüm işlemleri bilişim sistemi üzerinden yapılmakta ve birçok bilgi ve belge bilişim sistemlerindeki entegrasyon sayesinde kısa sürede temin edilmektedir." dedi.
Adli süreçlerde de SEGBİS ve e-Duruşma uygulamalarının başlatıldığını hatırlatan Bozdağ, vatandaşlara internet üzerinden dava açabilme ve işlem yapabilme imkanı tanındığını, elektronik tebligat uygulamasına geçildiğini, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri olan uzlaştırma ve arabuluculuk müesseselerini de hukuk sistemine kazandırdıklarını ifade etti.
Bozdağ, mirasçılık belgelerini noterlerden de alabilme imkanının getirildiğini, idari yargıda ivedi yargılama, ceza muhakemesinde ise basit yargılama ve seri muhakeme usullerinin yürürlüğe konulduğunu, daha önce suç olarak kabul edilen bazı ceza hükümlerinin de idari para cezasına tabi kılınarak suç olmaktan çıkarıldığını belirtti.
Bekir Bozdağ, ilk derece adli ve idari yargı ile Adli Tıp Kurumunda hedef süre uygulamasının hayata geçirildiğini, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından da hedef süre kapsamında performans esaslı izleme ve değerlendirme sisteminin kurulduğunu, bütün bu değişikliklerin yargılamaların makul sürede sonuçlanmasına önemli katkılar sağladığını söyledi.
- Yeni anayasa
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kamuoyuna açıkladığı Türkiye Yüzyılı Vizyonu'nun en önemli başlığının yeni bir anayasa olduğunu anımsatan Bozdağ, şöyle devam etti:
"Herkesin ve her kesimin kendini hür hissettiği ve katkı verdiği demokratik bir ortamda yeni anayasa yapmak, bizim değişmez ve değiştirilemez gündemimizdir. Vazgeçilmez hedefimizdir. Türkiye'de yeni anayasayı parti programına ve seçim beyannamesine koymayan parti neredeyse yoktur. Bu gerçekliğe rağmen bugüne kadar Türkiye'de maalesef yeni anayasa yapılamamıştır. Türkiye'de herkesin ve her kesimin üzerinde müttefik olduğu halde yapamadığı tek şey yeni anayasadır. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına ve diğer bir anlatımla Türkiye Yüzyılı'na, yeni anayasa ile başlamak ülkemizi ve milletimizi daha da güçlendirecektir. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılını, Türkiye Yüzyılı olarak inşa edebilmemiz için, yeni ve sivil bir anayasaya olan ihtiyacımız tartışmasızdır. Hiç şüphesiz ki yeni anayasayı hazırlamak ve yürürlüğe koymak Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerimizin yetkisindedir. Adalet Bakanlığı olarak yeni anayasa çalışmalarına azami katkı verme hususunda büyük bir gayret içerisinde olduğumuzu, Türkiye'nin bugüne kadarki müktesebatını inceleyip nasıl bir yeni anayasa oluşturulacağı konusunda çalışmalar yürüttüğümüzü ve bu konularda hem meclisimize hem de hazırlık çalışması yürüten komisyonlarımıza destek vereceğimizi buradan bir kez daha ifade etmek isterim."
- "Adalet politikalarımızı geliştirmeye devam edeceğiz"
Bakan Bozdağ, "Adalet ve erdem, Türkiye Yüzyılı Vizyonu'nun en önemli yapı taşlarından biridir" ifadelerini kullandığı konuşmasında, adaletin, devleti ve milleti ayakta tutan ve koruyan en büyük güç olduğunu kaydetti.
Bozdağ, geçmişten bugüne adalet hizmetleriyle ilgili politikayı "adalete güveni artırmak, yargı hizmetlerinden memnuniyeti yükseltmek, mülkün temeli olan adaleti ayakta tutmak, adaletin vaktinde tecellisini sağlamak, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığını tahkim etmek ile Cumhuriyet'in hukuk devleti vasfını daha da güçlendirmek" esasları üzerine inşa ettiklerini vurguladı.
Bekir Bozdağ, "Bu hedeflere ulaşmak için pek çok konuda köklü değişiklikler ve önemli reformlar yaptık. Aynı anlayışla, yeni dönemde de çalışmalarımızı ve adalet politikalarımızı geliştirmeye devam edeceğiz." diye konuştu.
- 711 bin 732 dosyada "soruşturmaya yer yok" kararı
Bekir Bozdağ, masumiyet karinesini güçlendirmek adına atılan adımlar kapsamında da Ceza Muhakemesi Kanunu'nda değişiklik yapıldığını anımsattı.
Bu değişiklikten sonra kişilerin şüpheli sıfatı almadığını dile getiren Bozdağ, lekelenmeme hakkı ile hak arama hakkı ve hak arama hürriyeti arasında gerekli dengenin kurulduğunu belirtti. Bozdağ, "Düzenlemenin yürürlüğe girdiği 2017 yılından bugüne kadar 1 milyon 900 bin ihbar dosyası ve bu ihbar dosyalarından 711 bin 732'sinde soruşturmaya yer olmadığına dair kararlar verilmiştir." bilgisini paylaştı.
Adalet Bakanı Bozdağ, mağdur odaklı adalet anlayışı kapsamında Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığının kurulduğunu ve 81 il ve 161 adliyede adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerinin faaliyetlerine devam ettiğini aktardı. Bozdağ, adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlükleri tarafından da toplam 312 bin 197 bilgilendirme, sosyal inceleme raporu ve uzman desteği sağlandığını bildirdi.
Bozdağ, son 20 yılda kadın haklarının etkin korunması için köklü mevzuat değişikliklerinin yapıldığını, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun'unun kabul edilmesi ve kadına karşı işlenen suçlarda daha ağır ve caydırıcı cezalar getirilmesinin de bu değişikliklerden olduğunu dile getirdi.
Cumhuriyet başsavcılıkları bünyesinde, "Aile İçi ve Kadına Yönelik Şiddet Bürosu" kurulduğunu belirten Bozdağ, "Halihazırda 81 ilde ve 144 ilçe adliyesinde bu bürolar faaliyet göstermektedir." dedi. Bozdağ, çocuk adaleti sisteminde de düzenlemeler yapıldığını, buradaki temel prensibin çocukların lekelenmeme hakkının korunması olduğunu ifade etti.
Bakan Bozdağ, geçtiğimiz 20 yılda ceza infaz sisteminin de uluslararası standartlara ve insan hakları alanındaki gelişmelere uygun, toplumsal ihtiyaçlara cevap verebilen bir yapıya kavuşturulduğunu anlattı. Bozdağ, "Ceza infaz sistemi dönüşümü ile infaz mevzuatı insani hükümlerle yenilenmiş, tutuklu ve hükümlü haklarına yönelik uygulamalar uluslararası standartlara da katkı sağlayacak şekilde genişletilmiştir. Hükümlü ve tutuklulara yönelik bireysel bazda ele alınan rehabilitasyon programları ve psiko-sosyal müdahale programları geliştirilmiştir." açıklamasında bulundu.
İnfaz alanındaki uluslararası gelişmelerin de yakından takip edildiğini bildiren Bozdağ, ceza infaz kurumlarının ilgili kurumlarca habersiz olarak denetlenebildiğini, ceza infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerin eğitimleri ve rehabilitasyonlarına ilişkin faaliyetlerin de devam ettiğini vurguladı.
- Kadın hakim ve savcı sayısı yüzde 312 arttı
Bakan Bozdağ, sunumunda Adalet Bakanlığının teşkilat yapısı ve adalet hizmetleri konusunda da bilgi verdi.
Hakim sayısının 2002'de 9 bin 349 olduğunu 2022'de 22 bin 747'ye çıktığını aktaran Bozdağ, artış oranının yüzde 143 olduğunu bildirdi.
Bozdağ, 2002'de 1725 kadın hakim ve savcının görev yaptığını, bugün ise 7 bin 106 olduğunu, artış oranının yüzde 312 olduğunu kaydetti.
Makul sürede yargılamayı sağlamak ve kararlardaki isabet oranını artırmak için yapılan işlerden birinin hakim savcı sayısının arttırılması olduğunu, bunun yanında mahkeme sayılarının da arttırıldığını belirten Bozdağ, "Adli yargı ilk derecede 2002 yılında adli yargıda 3 bin 581 mahkeme varken şu anda 6 bin 950 mahkememiz var, yüzde 94 artış sağlanmış. İlk derece idari yargıda 146 mahkememiz varken şu anda 214 var, yüzde 47 oranında bir artış sağladık." diye konuştu.
Bekir Bozdağ, ihtisas mahkemeleri sayılarının da arttırıldığını vurgulayarak aile, iş, ticaret, tüketici, fikri ve sınai haklar, çocuk mahkemeleri sayılarının da arttırıldığını söyledi.
İstinaf mahkemelerinin yeniden hukuk sistemine kazandırılmasının da önemli olduğunu kaydeden Bozdağ, adli yargıdaki istinaf sayısının 18'e, idari yargıdaki istinaf sayısının da 9'a çıkarıldığını belirtti.
Bölge adliye ve idare mahkemelerine gelen dosyaların çoğunluğunun karara bağlandığını aktaran Bozdağ, bu durumun Yargıtay ve Danıştay'ın iş yükünü azalttığını dile getirdi. Bozdağ, Yargıtay ceza daireleri ve Danıştay'a gelen dosya sayısının ise yüzde 60'tan fazla azaldığı bilgisini paylaştı.
İstinafın devreye girmesinden sonra yargılama sürelerinin de kısaldığına dikkati çeken Bozdağ, "Bütün rakamlar istinafın yargılama süreçlerini kısalttığını göstermektedir." değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Bozdağ, Adalet Bakanlığının bütçesinin 2002'de 808 milyon lira olduğunu, 2023'te ise kabul edilmesi halinde 75 milyarın üzerinde olduğunu dile getirdi. Bunun toplam bütçedeki payının 1,57 olduğunu söyleyen Bozdağ, "Biz bu bütçeyle inşallah adalet hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülmesi için Bakanlık olarak elimizden gelen gayret ve çabayı 2023'te göstereceğiz." ifadesini kullandı.
Bozdağ'ın ardından yüksek mahkemeler adına bütçe görüşmelerine katılan temsilciler de kurumları adına sunum yaptı.
(AA)
Emra Can YILDIRIM