Şarbon, özellikle sığır, koyun, keçi, deve gibi otile beslenen hayvanlardan insanlara geçen bir rahatsızlıktır. Antraks olarak da bilinen şarbon hastalığı ülkemizde çoban çıbanı ve karakabarcık gibi isimlerle anılmaktadır.
Etkeni Bacillus anthracis adı verilen sporlu bir bakteri olan şarbon, insanlarda ve hayvanlarda bilinen en eski rahatısızlıklardan birisidir ve zaman zaman hayvanlarda salgınlara sebep olmaktadır.
Şarbon Nasıl Bulaşır?
Şarbon insanlara 3 şekilde bulaşabilir. Bulaşma şekline göre de isimlendirilmektedir. Bu 3 bulaşma şekli şöyledir:
Deri şarbonu: Hasta hayvanlara, hayvanların etlerine, hayvanın derisine, bu hayvanların temas ettiği eşya veya malzemelere temas edilmesiyle,
Bağırsak şarbonu: Şarbon mikrobu barındıran gıdaların, özellikle de şarbon hastası hayvanların etlerinin yenmesiyle
Akciğer şarbonu: Şarbon sporuyla bulaşık tozların veya hayvan tüylerinde ve kıllarında bulunabilen sporların solunmasıyla bulaşmaktadır.
Şarbon Kimlerde Görülmektedir?
Hayvancılık işi ile meşgul olanlar, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanları, dericilik işinde çalışanlar, veteriner hekimler, hastalığın yaygın olduğu bölgelerde ölen hayvanların kesildiği veya yerleşim yerlerine yakın ölen hayvanların gömüldüğü yerlerde oynayan çocuklar şarbon yönünden risk teşkil eden bireylerdir.
Şarbon Belirtileri Nelerdir
Şarbon hastalığı mikrobun vücuda girmesinden itibaren yaklaşık 2 ila 7 gün içerisinde kendini gösterebilir. Belirtiler hastalığın bulaşma şekline göre değişiklik gösterir:
Deri Şarbonu: Şarbon sporlarının deriden girdiği yerde, ilk önce böcek ısırığına benzer şekilde kabarma, ve kaşınan bir şişlik görülür. Bu şişlik 1-2 gün içerisinde içi su dolu bir baloncuğa dönüşür ve daha sonrada ağrısız, genellikle 1 ila 3 santimetre genişliğinde ortasında karakteristik siyah renkte ölü dokunun yer aldığı bir yara ortaya çıkar. Deri şarbonunda ayrıca yaranın bulunduğu bölgedeki lenf bezlerinde şişmeler oluşabilir. Ülkemizde görülen şarbon hastalığı genelde deri şarbonu şeklindedir.
Bağırsak Şarbonu: Bulantı, kusma, iştahsızlık ve ateş gibi uyaranlar ile başlar. Bunları karın ağrısı, kanlı kusma ve kanlı ishal izler. Daha sonra ise kan zehirlenmesi ve şok geçirerek ölüm meydana gelebilir.
Akciğer Şarbonu: Soğuk algınlığına benzeyen belirtilerle başlar. Yüksek ateş ve titremeler görülür. Birkaç gün sonra ağır solunum güçlüğü ve şok gelişir.
Şarbon Nasıl Teşhis Edilir?
Hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden, hastalık herhangi birşey ile temas eden ve yukarıda belirttiğimiz birine ait belirtilerin bulunması şarbon hastalığını akla getirmeli ve mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Hastalığın Tedavisi Var Mıdır?
Şarbon tedavisi için etkili antibiyotikler vardır. Tedavinin başarılı olabilmesi için erkenden tanı konmalı ve hızlıca tedaviye başlanmalıdır.
Hastalıktan Nasıl Korunulur?
Şarbonlu olduğundan şüphelenilen veya şarbondan ölen hayvanlar asla kesilmemeli, derileri yüzülmemeli ve etleri tüketilmemelidir.
Şarbondan ölen hayvanlar 2 metre derinliğinde çukurlar açılarak gömülmelidir.
Hasta hayvanların bulundukları yerler ve taşındıkları nakil vasıtaları temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Hasta hayvanların temas ettiği yem maddeleri, altlıklar ve gübre gibi bulaşık materyaller yakılarak imha edilmelidir.
Riskli bölgelerde hayvanlar şarbona karşı aşılattırılmalıdır