Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ermenistan'ın 30 yıldır işgal ettiği toprakları kendi topraklarıymış gibi kabullenen bir ülke olduğunu belirterek "Ancak bu savaş (Karabağ Savaşı) bitti. Savaştan sonra (Ermenistan Başbakanı Nikol) Paşinyan'a Ermenistan halkının destek vermesi aslında 'Barış istiyoruz' demektir ama barış istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Gerek Ermenistan'da gerekse Ermeni diasporası içinde barışı istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Dolayısıyla bu bir baskı oluşturuyor." ifadelerinde bulundu.
Çavuşoğlu, TVNET'te katıldığı canlı yayında gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
Rusya-Ukrayna Savaşı'nın uzadıkça daha karmaşık bir hale geldiğini kaydeden Çavuşoğlu, Rus ve Ukrayna heyetlerinin mart ayında İstanbul'da bir araya gelmesinin ardından tarafların diplomasiden uzaklaştıklarını, sahada kazanım peşinde olduklarını ve sonrasında da dengelerin değiştiğini dile getirdi.
Rusya-Ukrayna arasındaki devam eden süreci ve "sahada üstünlük sağlama mücadelesini" anlatan Çavuşoğlu, bu mücadele sürdükçe çözümün de zorlaştığına vurgu yaptı.
Çavuşoğlu, İstanbul'da tarafların pozisyonlarının çözüm için birbirine en yaklaştığı nokta olduğunu belirterek "Müthiş bir fırsattı ancak bu fırsat kaçırıldı. Kaçırılması istendi. Özellikle üçüncü ülkeler tarafından da böyle bir müdahalenin olduğunu da görüyoruz." ifadelerinde bulundu.
Şu anda tarafsızlık ve güvenlik garantilerinin Ukrayna tarafından konuşulmadığı bir noktaya geldiklerini kaydeden Çavuşoğlu, savaşın uzadıkça barışın daha da zorlaşacağını, kayıpların her iki tarafta da daha da artacağını belirtti.
Çavuşoğlu, kışın gelmesiyle sahadaki şartların zorlaşacağını ve sofistike silahların kullanımının da artacağını belirterek "Maalesef bu diplomasiden uzaklaşmayı beraberinde getiriyor. Daha önce, iki lider olarak söylüyorum, bir araya gelme arzusundan da uzaklaşıldığını da gördük." ifadelerinde bulundu.
Bakan Çavuşoğlu, öte yandan özellikle Rusya'nın Ukrayna'nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerini ilhak etmek için referandum yapması, Moskova'da attığı adımlar ve kısmi seferberlik ilan etmesi gibi adımlarının durumu daha da zorlaştırdığını vurguladı.
Türkiye'nin, Rusya ve Ukrayna tarafıyla aynı eşitlikte de görüşebilen tek ülke olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, "Biz Rusya'yla diyaloğu kesseydik, Batı'ya uysaydık, yaptırımlara katılsaydık tahıl anlaşmasını sağlayabilir miydik?" ifadelerinde bulundu.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin iki taraf arasındaki dengeli tutumuna değinerek Türkiye'nin, Batı'yı "Rusya'yla diyaloğu kesmesi nedeniyle" eleştirdiğini dile getirdi.
Gelecekte bir ateşkes söz konusu olduğunda müzakereye gidilmesi gereken tarafların birinin de Rusya olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, savaşı sonlandırmak için sadece Ukrayna ile Rusya değil, Rusya ile Batı'nın da bir temasının olması gerektiğini bildirdi.
Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna arasında bir an önce ateşkes sağlanmasının önemine işaret ederek Ukrayna için adil ve Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü sağlayacak bir barış olması gerektiğini ifade etti.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda (BMGK) oylamaya sunulacak "Rusya'nın, Ukrayna'nın doğusundaki yasa dışı referandumları ve ilhak kararını kınayan" karar tasarısının geçebileceğini kaydeden Çavuşoğlu, "Bu geçti. Peki ondan sonra ne olacak. Bırakın BMGK kararlarını, BM Güvenlik Konseyi kararlarını kim uyguluyor?" ifadesini kullandı.
- "Savaştan sonra Paşinyan'a Ermenistan halkının destek vermesi aslında 'Barış istiyoruz' demektir"
Ermenistan ile ilgili bir soru üzerine bu konuya da değinen Çavuşoğlu, "Biz ilişkilerin normalleşmesi konusunda samimiyiz. Çünkü Güney Kafkasya'nın istikrarı hele hele şu süreçte hepimiz için elzemdir." ifadelerinde bulundu.
Çavuşoğlu, Ermenistan'ın travmalar yaşadığını ve 30 yıldır işgal ettiği toprakları kendi topraklarıymış gibi kabullenen bir ülke olduğunu belirterek "Ancak bu savaş bitti. Savaştan sonra Paşinyan'a Ermenistan halkının destek vermesi aslında 'Barış istiyoruz' demektir ama barış istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Gerek Ermenistan'da gerekse Ermeni diasporası içinde barışı istemeyenlerin sesi çok çıkıyor. Dolayısıyla bu bir baskı oluşturuyor." diye konuştu.
Bakan Çavuşoğlu, "Şunu Ermenistan'ın da anlaması lazım. Biz bunu da tavsiye ediyoruz. Burada kalıcı bir barış için adımlar atmak lazım. Son müzakerelerin daha önceki müzakerelere göre daha iyi geçtiğini görüyoruz." ifadesini kullandı.
Karabağ Savaşı'nın Ermenistan'ın provokasyonları sonucu başladığına işaret eden Çavuşoğlu, Türkiye'nin Ermenistan'la normalleşmesinin, Ermenistan'la Azerbaycan arasındaki süreçten tam bağımsız olduğunu düşünmenin "aldatıcı" olabileceğini söyledi.
Çavuşoğlu, Azerbaycan ve Türkiye arasındaki iş birliğinin Ermenistan'ın aleyhine olmadığını belirterek "Bu iş birliğimiz aslında Ermenistan'ın aleyhine değil. Tam tersine bu barış anlaşmasını da Azerbaycan teklif etti. Azerbaycan da Ermenistan'la kalıcı bir barış ve tam normalleşme için son derece samimi. Azerbaycan'ın tek derdi vardı, işgal edilmiş topraklarını geri almak. Başka bir derdi yok." dedi.
Öte yandan bölgede yer alan lojistik geçiş noktalarının açılmasının önemine işaret eden Çavuşoğlu, bu geçişlerin Ermenistan'ın da yararına olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Avrupa Siyasi Topluluğu (AST) toplantısı için bulunduğu Çekya'nın başkenti Prag'da Ermenistan Başbakanı Paşinyan ile görüşmesinde tüm bunların dostane bir ortamda samimi yaklaşımla ele alındığını ancak Ermenistan üzerindeki baskıyı gördüklerini de belirtti.
- "(Libya'ya) Her alanda desteğimiz var bizim ama herkesin bir başka ajandası var"
Türkiye ile Libya arasında imzalanan ve hidrokarbonlar alanında karada ve denizde ikili bilimsel, teknik, teknolojik, hukuki, idari ve ticari iş birliğinin geliştirilmesini öngören mutabakat zaptı üzerine Yunanistan'ın rahatsızlığına ilişkin bir soruya Çavuşoğlu, "Bu sadece Yunanistan için değil, diğer ülkeler için geçerli. Biz, 2019'da deniz yetki alanları anlaşmasını imzaladığımızda da aynı şeyleri söylediler." yanıtını verdi.
Çavuşoğlu, daha sonra Avrupa ülkelerinin de Libya ile anlaşmalar imzaladığına dikkati çekerek İspanya'nın 2021'de 8 mutabakat muhtırası, İtalya'nın 2021'de 2 mutabakat muhtırası imzaladığını belirtti.
Malta ve Nijer gibi birçok ülkenin yanı sıra Mısır'ın da Libya ile 2021'de toplam 25 anlaşma imzaladığını aktaran Çavuşoğlu, "'(Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid) Dibeybe hükümetinin bir anlaşma imzalama yetkisi yok çünkü meşruiyeti yok.' diyorlar değil mi? BM'ye kim davet ediliyor? Dibeybe davet ediliyor." diye konuştu.
Çavuşoğlu, Libya Ulusal Birlik Hükümeti yetkililerinin uluslararası toplantılara davet edildiğine ve Arap Birliğine Libya'nın başkanlık ettiğine dikkati çekerek şunları kaydetti:
"Kendi çıkarınıza göre böyle açıklamalar yaparsanız, çifte standarda düşersiniz. Şimdi Avrupa Birliği (AB) de açıklamalar yapıyor. Mısır da yaptı. Meşruiyetle ilgili yaptı Mısır, bizim anlaşmaya karşı bir şey söylemedi. Peki, en son Eylül 2022'de aynı hükümet, Dibeybe hükümeti Malta ile bir AB üyesi ülkeyle elektrik ve yenilebilir enerji anlaşması imzaladı. Peki bu ülkelerden hiç ses çıktı mı? Mısır'a göre o zaman da meşru değildi bu hükümet. Tamam sen meşru görmüyorsun, bu senin görüşün ama Malta ile imzaladığı zaman hiç sesin çıkmıyor da niye Türkiye ile imzaladığı zaman sesin çıkıyor? AB de susuyor."
Türkiye'nin bir anlaşma imzalarken kimseden icazet almayacağını belirten Çavuşoğlu, Türkiye'nin tek gayesinin Libya'nın birliği, beraberliği ve istikrarı olduğunu vurguladı.
Çavuşoğlu, "(Libya'ya) Her alanda desteğimiz var bizim ama herkesin bir başka ajandası var." dedi.
Türkiye'nin her zaman meşru yönetim kimse ondan yana olduğunu belirten Çavuşoğlu, "Mesela Fethi Başağa. Bizim canımız ciğerimiz. Trablus'un korunması konusunda da bizimle en yakın iş birliği içinde olan Fethi Başağa'ydı. Ama biz Fethi Başağa'ya da söyledik, yenisi gelinceye kadar, şu anki meşru yönetim bize göre Dibeybe. Seversin, sevmezsin ayrı bir şey." diye konuştu.
- "Türkiye muktedirdir. Gücümüz var"
Çavuşoğlu, Yunanistan'ın kışkırtmaları hatırlatılarak "Savaş açar mıyız Yunanistan'a?" şeklinde yöneltilen soruya, "Yunanistan, o, bu fark etmez. Cumhurbaşkanımız o gün Prag'da basın toplantısında ne dedi? Türkiye'ye tehdit oluşturan, Türkiye'ye saldıran kim olursa olsun ister ülke ister terör örgütü... Hiç fark etmez. Ona karşı ne gerekiyorsa onu yaparız. Bunu bertaraf etmek için gücümüz de var. Türkiye muktedirdir. Gücümüz var." yanıtını verdi.
Türkiye'nin tutumunun net olduğunu ve Türkiye'yi kimsenin hafife almaması gerektiğini ifade eden Çavuşoğlu, "Ulusal güvenlik için ve devletimizin milletimizin bekası için bunu yapmak zorunda kaldığımız zaman tereddütsüz yaparız." ifadelerinde vardı.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin "savaş istiyoruz" demediğini, Yunanistan'ın egemenliğine göz dikmediğini vurgulayarak Yunanistan'ın, barış için imzalanan Lozan ve Paris barış anlaşmalarını ihlal ederek "Barış istemiyorum, çatışma istiyorum" mesajı verdiğini belirtti.
Büyükelçilik görevlerinin tebliğ edilmesine de değinen Çavuşoğlu, Dışişleri Bakanlığında objektif olarak "kişiye göre görev değil de, göreve göre uygun" görevlendirme yaptıklarını vurguladı.
Çavuşoğlu, geçen hafta Türkiye'nin Lefkoşa Büyükelçisi olarak görevi tebliğ edilen Metin Feyzioğlu'nun başarılı olacağını düşündüğünü de sözlerine ekledi.
(AA)